โรคภูมิแพ้ เป็นภาวะที่ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองเกินความจำเป็นต่อสารก่อภูมิแพ้ (Allergen) เช่น ฝุ่นละออง ขนสัตว์ เกสรดอกไม้ หรืออาหารบางชนิด โดยทำให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น จาม น้ำมูกไหล หรือผื่นคัน การเข้าใจอาการและวิธีบรรเทาภูมิแพ้เบื้องต้นจะช่วยให้คุณสามารถดูแลตัวเองได้ดีขึ้น
อาการของโรคภูมิแพ้ที่พบบ่อย
อาการของโรคภูมิแพ้แตกต่างกันไปตามชนิดของสารก่อภูมิแพ้และวิธีการที่ร่างกายตอบสนอง อาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นแบบเฉียบพลันหรือเป็นเรื้อรังขึ้นอยู่กับความรุนแรงของภูมิแพ้
อาการภูมิแพ้ที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจ
- จามและน้ำมูกไหล เป็นอาการที่พบได้บ่อยเมื่อร่างกายสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่นละอองหรือเกสรดอกไม้
- คัดจมูก เกิดจากการอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูก ส่งผลให้หายใจไม่สะดวก
- ไอและหอบหืด ในบางคน ภูมิแพ้ที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจอาจนำไปสู่อาการหอบหืดหรือการไอเรื้อรัง
อาการภูมิแพ้ทางผิวหนัง
- ผื่นคัน ผื่นแดงหรือผื่นคันที่เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ เช่น สบู่หรือผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่มีส่วนผสมของสารเคมี
- ผิวหนังอักเสบ เกิดจากการแพ้สัมผัส (Contact dermatitis) ที่มักมีการอักเสบ บวม และคันบริเวณที่สัมผัสกับสารที่ก่อภูมิแพ้
อาการภูมิแพ้ทางอาหาร
- อาการท้องอืดและปวดท้อง ภูมิแพ้อาหารบางชนิดอาจทำให้เกิดอาการปวดท้อง ท้องอืด หรือท้องเสียหลังจากรับประทานอาหาร
- ผื่นแดงและคัน บางคนอาจเกิดอาการแพ้ทางผิวหนัง เช่น ผื่นลมพิษ หลังจากการรับประทานอาหารที่ทำให้แพ้ เช่น อาหารทะเล นม หรือถั่ว
สาเหตุและปัจจัยกระตุ้นของภูมิแพ้
สารก่อภูมิแพ้ สามารถพบได้ในสิ่งแวดล้อม อาหาร หรือสิ่งของที่เราใช้ในชีวิตประจำวัน ปัจจัยที่ทำให้เกิดภูมิแพ้แตกต่างกันไปในแต่ละคน สารบางชนิดอาจกระตุ้นให้ร่างกายตอบสนองต่อภูมิแพ้ได้ง่ายขึ้น
สารก่อภูมิแพ้จากสิ่งแวดล้อม
- ฝุ่นละอองและไรฝุ่น เป็นสารก่อภูมิแพ้ที่พบได้ในบ้านหรือที่ทำงาน ซึ่งมักกระตุ้นให้เกิดอาการคัดจมูก จาม หรือหอบหืด
- เกสรดอกไม้ มักพบในช่วงฤดูใบไม้ผลิหรือฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงที่มีการกระจายของเกสรดอกไม้ในอากาศ
- ขนสัตว์ สัตว์เลี้ยง เช่น แมวและสุนัข สามารถกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ เช่น จาม น้ำมูกไหล หรือคันตา
สารก่อภูมิแพ้จากอาหาร
- อาหารทะเลและถั่ว อาหารบางประเภท เช่น กุ้ง หอย ปู และถั่วลิสง มักเป็นสาเหตุของอาการภูมิแพ้ทางอาหาร
- นมและไข่ บางคนแพ้นมวัวหรือไข่ ทำให้เกิดอาการท้องอืด ท้องเสีย หรือผื่นลมพิษ
วิธีบรรเทาอาการภูมิแพ้เบื้องต้น
การจัดการอาการภูมิแพ้สามารถทำได้ด้วยวิธีการเบื้องต้นที่ช่วยบรรเทาอาการและลดความรุนแรงของภูมิแพ้ การเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคลสามารถช่วยให้รู้สึกดีขึ้นและสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ
การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ ช่วยทำความสะอาดจมูกและลดการอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูก วิธีนี้สามารถใช้บรรเทาอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล และอาการจามที่เกิดจากภูมิแพ้อากาศ
การใช้ยาแก้แพ้ (Antihistamines)
ยากลุ่ม Antihistamines ช่วยบรรเทาอาการแพ้ที่เกิดจากสารก่อภูมิแพ้ เช่น คันตา น้ำมูกไหล และผื่นคัน การใช้ยากลุ่มนี้ควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกร เพื่อให้เลือกใช้ยาในปริมาณที่เหมาะสม
การใช้ยาลดการอักเสบและยาขยายหลอดลม
สำหรับผู้ที่มีอาการหอบหืดหรือระบบทางเดินหายใจอักเสบจากภูมิแพ้ อาจต้องใช้ ยาสเตียรอยด์ เพื่อลดการอักเสบของหลอดลม หรือ ยาขยายหลอดลม ที่ช่วยเปิดหลอดลมให้หายใจได้สะดวกขึ้น
การป้องกันภูมิแพ้ที่สามารถทำได้เอง
การป้องกันภูมิแพ้เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดอาการแพ้ในชีวิตประจำวัน คุณสามารถป้องกันอาการภูมิแพ้ได้ด้วยการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้และการดูแลสภาพแวดล้อมให้สะอาดและปลอดภัย
การทำความสะอาดบ้านและสิ่งแวดล้อม
การทำความสะอาดบ้านเป็นประจำ ช่วยลดการสะสมของ ฝุ่นละอองและไรฝุ่น ที่เป็นสารก่อภูมิแพ้ ควรทำความสะอาดผ้าปูที่นอน หมอน และเครื่องนอนอื่นๆ เป็นประจำ และใช้เครื่องกรองอากาศในบ้านเพื่อลดการกระจายของฝุ่นละอองในอากาศ
การหลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้แพ้
สำหรับผู้ที่มี ภูมิแพ้อาหาร ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น อาหารทะเล ถั่ว นม หรือไข่ และควรอ่านฉลากอาหารทุกครั้งเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีส่วนผสมของสารก่อภูมิแพ้
